ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΗΣ ΦΙΛΑΥΤΙΑΣ γαστριμαργία, φιλαργυρία, κενοδοξία ΦΙΛΟΚΑΛΙΑ 34ο μέρος (Να είμαστε θεάρεστοι, αποδίδοντες δόξα στον Θεό-Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά)

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΗΣ ΦΙΛΑΥΤΙΑΣ

γαστριμαργία, φιλαργυρία, κενοδοξία

ΦΙΛΟΚΑΛΙΑ

34ο μέρος (Να είμαστε θεάρεστοι, αποδίδοντες δόξα στον Θεό-Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά) 

  

ΦΙΛΟΚΑΛΙΑ, ΤΟΜΟΣ Δ', Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, σελ. 257-260

        Βλέπεις πόσα πάθη περιέκοψε ο Κύριος με ένα μακαρισμό (Μακάριοι οι πτωχοί τω πνεύματι); Αλλά δεν είναι μόνο αυτά, γιατί η φιλοκτημοσύνη είναι μόνο το πρώτο γέννημα της πονηρής επιθυμίας.

Υπάρχει και δεύτερο, το οποίο ακόμη περισσότερο πρέπει να αποφύγουμε. Ποιο είναι λοιπόν το δεύτερο; Η φιλοδοξία. Καθώς προχωρούμε από την παιδική ηλικία, πριν εμφανιστεί η φιλοσαρκία συναντούμε αυτό το πάθος, ενώ είμαστε ακόμη μικροί, σαν κακό προοίμιο της φιλοσαρκίας. Εδώ αναφέρομαι στο είδος της φιλοδοξίας που αποβλέπει στον καλλωπισμό του σώματος και στα πολυτελή ενδύματα, την οποία οι Πατέρες ονομάζουν και κοσμική κενοδοξία. Γιατί το άλλο είδος της κενοδοξίας επιτίθεται εναντίον εκείνων που διακρίθηκαν στην αρετή και συνεπάγεται οίηση και υποκρισία. Μέσω αυτών ο εχθρός μηχανεύεται να λεηλατήσει και να διασκορπίσει τον πνευματικό πλούτο. Όλα αυτά θεραπεύονται τελείως, με τη συνείδηση και τον πόθο της ουράνιας τιμής μαζί με συναίσθηση της αναξιότητας γι’ αυτήν εκείνου που την ποθεί. Επίσης  και με την εγκαρτέρηση στην ευτέλεια ενώπιων των ανθρώπων μαζί με την πεποίθηση ότι είναι άξιος γι αυτήν. Επιπλέον, να θεωρεί προτιμότερη τη δόξα του Θεού από τη δική του δόξα, σύμφωνα με εκείνον που είπε: ¨Όχι σε μας, Κύριε, όχι σε μας, αλλά στο ονομά σου δώσε δόξα¨. Κι αν βλέπει ότι έκανε κάτι αξιέπαινο, να αποδίδει στο Θεό την αιτία του κατορθώματος και να θεωρεί ότι πρέπει και γι αυτό να δοξάζει με ευγνωμοσύνη το Θεό και όχι τον εαυτό του. Έτσι θα χαρεί γιατί δέχτηκε την αρετή σαν δώρο, δε θα υπερηφανευτεί όμως, αφού δε θα έχει τίποτα δικό του, αλλά και θα ταπεινωθεί και θα έχει τα μάτια του ημέρα και νύχτα στο Θεό, όπως η δούλη έχει τα μάτια της στα χέρια της κυρίας της. Και μαζί θα φοβάται μην τυχόν χωριστεί από το Θεό, το μόνο που δίνει το καλό και μας συγκρατεί σε αυτό, και γκρεμιστεί στο βάραθρο της κακίας. Γιατί αυτό παθαίνει όποιος γίνεται δούλος στην οίηση και την κενοδοξία. Στη θεραπεία των παθών αυτών βοηθά ξεχωριστά και η αναχώρηση και η ζωή στη μόνωση και η παραμονή μέσα στο κελί, με την προϋπόθεση βέβαια να αναγνωρίσει κανείς την αδυναμία της προαιρέσεως του και να θεωρεί τον εαυτό του ανάξιο να συναναστρέφεται με ανθρώπους. Αυτά τι άλλα είναι, παρά η ΄΄εν πνεύματι πτωχεία΄΄, την οποία μακάρισε ο Κύριος;

         Αν κανείς αναλογιστεί τις ασχήμιες που προέρχονται από αυτό το πάθος, θα αποφύγει την κενοδοξία με όλη του τη δύναμη. Όποιος δηλαδή ποθεί τη δόξα των ανθρώπων, από μόνα τα έργα που κάνει για να την επιτύχει πέφτει σε αδοξία. Γιατί φροντίζοντας να φανεί ωραίος και επαιρόμενος για τη δόξα των προγόνων του και υπερηφανευόμενος για την πολυτελή ενδυμασία του και τα παρόμοια, φανερώνεται πως έχει ακόμη νηπιώδες φρόνημα. Όλα αυτά μαζί είναι χώμα. Και τι είναι πιο καταφρονεμένο από το χώμα; Η μοναχή που δε μεταχειρίζεται τα ρούχα απλώς για να σκεπάσει και να ζεστάνει το σώμα της, αλλά αρέσκεται στα απαλά και φανταχτερά, δεν κάνει μόνο φανερή σε όσους την βλέπουν την ακαρπία της ψυχής της, αλλά εκτός από αυτό περιβάλλεται και την ασχημσύνη των κοινών γυναικών. Πριν από κάθε άλλον, ας ακούσει τον Κύριο που λέει ¨Αυτοί που φορούν τα πολυτελή ρούχα, βρίσκονται στα βασιλικά ανάκτορα¨. Εμείς όμως εχομε το πολίτευμά μας στους ουρανούς, σύμφωνα με το θεσπέσιο Παύλο. Μη ριχτούμε λοιπόν από τον ουρανό, για τη μωρία των ενδυμάτων, στις σκηνές του κοσμοκράτορα του σκότους του κόσμου τούτου.

         Το ίδιο παθαίνουν κι όσοι ασκούν την αρετή για να δοξαστούν από τους ανθρώπους. Ενώ δηλαδή τους έλαχε να έχουν το πολιτευμά τους στους ουρανούς, αυτοί σκεπάζουν με το χώμα τη δόξα τους, επισύροντας τη δαβιτική κατάρα. Γιατί ούτε η προσευχή τους ανεβαίνει στον ουρανό, αλλά και κάθε προσπάθεια τους πέφτει κάτω στη γη, καθώς δεν έχει τα φτερά της θείας αγάπης, τα οποία κάνουν τις επίγειες πράξεις μας να φτάνουν στον ουρανό. Ώστε και κόπους υποφέρουν και μισθό δεν καρπώνονται. Και τι λέω, δεν καρπώνονται μισθό; Αυτό που κερδίζουν είναι η ντροπή, η ακαταστασία των λογισμών, η αιχμαλωσία της διάνοιας και η ταραχή. Γιατί ο Κύριος κατά τον ψαλμωδό ¨διασκόρπισε τα οστά των ανθρωπαρέσκων, ντροπιάστηκαν γιατί ο Θεός τους εκμηδένισε¨.

       Το πάθος αυτό της ανθρωπαρέσκειας είναι το πιο δυσδιάκριτο απ’ όλα τα πάθη. Γι αυτό εκείνος που παλεύει εναντίον του, δεν πρέπει μόνο να εξετάζει το συνδυασμό ή να αποφεύγει τη συγκατάθεση, αλλά να θεωρεί σαν συγκατάθεση και την απλή προσβολή του πάθους και να φυλάγεται. Μόλις και θα μπορέσει έτσι να αποφύγει την ταχύτατη ήττα. Αν κάνει έτσι και προσέχει, η προσβολή γίνεται πρόξενος κατανύξεως, ειδάλλως, προετοιμάζεται τόπος για την υπερηφάνεια. Εκείνος τώρα που αποκτά την υπερηφάνεια, είναι δύσκολο, ή μάλλον αδύνατο να θεραπευτεί, γιατί η πτώση αυτή είναι όμοια με του διαβόλου. Αλλά και πριν από αυτό, το πάθος της ανθρωπαρέσκειας προκαλεί τόσο μεγάλη βλάβη σε όσους το έχουν, ώστε να ναυαγούν και σ’ αυτή την πίστη, σύμφωνα με τα λόγια του Κυρίου ¨Πώς μπορείτε να πιστεύετε σε μένα, όταν επιδιώκετε να δοξάζεστε ο ένας από τον άλλο και δεν δεν αποζητάτε τη δόξα από το μόνο Θεό;¨ Τι σχέση έχεις εσύ, άνθρωπε, με τη δόξα των ανθρώπων, ή μάλλον με το χωρίς περιεχόμενο όνομα της δόξας; Αυτή όχι μόνο δόξα δεν είναι, αλλά και μας στερεί την πραγματική δόξα. Κι όχι μόνο αυτό, αλλά μαζί με άλλα γεννά και το φθόνο. Ο δε φθόνος είναι δυνάμει φόνος, κι αυτός προξένησε τον πρώτο φόνο και κατόπιν τη θεοκτονία.

          Άραγε σε τι βοηθάει η δόξα την ανθρώπινη φύση; Μήπως τη συγκρατεί ή τη φυλάει, ή μήπως όταν σφάλλει τη διορθώνει και τη θεραπεύει; Κανείς δε θα μπορούσε να πει κάτι τέτοιο. Και νομίζω ότι αυτό ελέγχει τις προφάσεις ως αβάσιμες. Αν κανείς θελήσει να εξετάσει με ακρίβεια, θα βρει ότι η ανθρώπινη δόξα είναι που προξενεί με δόλιο τρόπο τα περισσότερα αίσχη και τα φανερώνει, πετώντας με αναίδεια το προσωπείο της, ώστε συχνά καταντροπιάζει και εδώ τους εραστές της, αν και οι διδάσκαλοι των ελληνικών δοξασιών έχουν τη γνώμη ότι χωρίς αυτήν, κανένα κατόρθωμα δε γίνεται στη ζωή. Αλοίμονο στην πλάνη τους! Ούτε που ντρέπονται να το λένε! Εμείς όμως δε διδαχθήκαμε έτσι, εμείς που φέρουμε το όνομα Εκείνου που έχρισε φιλάνθρωπα την ανθρώπινη φύση μας με τον εαυτό Του, αλλά Αυτόν έχουμε επόπτη των έργων μας. Προς Αυτόν όσοι αποβλέπουν, μέσω Αυτού και γι' Αυτόν κατορθώνουν ό,τι καλύτερο, πράττοντας τα πάντα για τη δόξα του Θεού. Και διόλου δε θέλουν ν’ αρέσουν στους ανθρώπους, ή μάλλον ούτε και είναι αρεστοί στους ανθρώπους, όπως λέει ο Παύλος, ο νομοδότης μας και άκρος μύστης του Νομοθέτη ¨Αν ήθελα να είμαι αρεστός ακόμη στους ανθρώπους λέει, δε θα ήμουν δούλος του Χριστού¨.

(συνέχεια...) 

 

Διαβάστε τά προηγούμενα μέρη ἐδῶ:

1ο μέρος: (Γενικά-Μοναχός Εὐάγριος) ,

2ο μέρος: (Ρητά-Ἁγίου Μάρκου τοῦ Ἀσκητοῦ) ,

3ο μέρος: (Γαστριμαργία-Ἁγίου Νείλου) , 

4ο μέρος: (Εγκράτεια και αποφυγή ηδονής στην τροφή-Αγίου Κασσιανού) ,

5ο μέρος: (Νά μένουμε στα όρια της ανάγκης-Αγίου Νείλου)  , 

6o μέρος: (Να ζούμε φτωχικά και με ευχαριστιία-Ευάγριου Μοναχού) , 

7ο μέρος: (Η φιλαργυρία είναι ειδωλολατρία-Αγίου Κασσιανού του Ρωμαίου) ,

8ο μέρος: (Η κενοδοξία καταστρέφει την προσευχή-Ευάγριου Μοναχού) , 

9ο μέρος: (Η κενοδοξία προσβάλλει και εξ αριστερών και εκ δεξιών τον αγωνιστή-Αγίου Κασσιανού του Ρωμαίου) ,  

10ο μέρος: (Βλέμμα στόν Θεό, γνώση, νέκρωση τοῦ σώματος-Οσίου Θεοδώρου Εδέσσης) ,

11ο μέρος: (Η καλή και η κακή χρήση των πραγμάτων-Αγίου Μαξίμου του Ομολογητού) ,

12ο μέρος: (Ταπεινοφροσύνη, εγκράτεια, ακτημοσύνη-Αγίου Ιωάννη του Δαμασκηνού) , 

13ο μέρος: (Η γαστριμαργία πολεμά την καθαρότητα της καρδιάς-Οσίου Θεοδώρου Εδέσσης) ,

14ο μέρος: (Η γαστριμαργία καταστρέφει τους καρπούς των αρετών-Αγίου Μαξίμου του Ομολογητού) ,

15ο μέρος: (Η φιλαργυρία κρύβει φιληδονία, κενοδοξία και απιστία-Αγίου Μαξίμου του Ομολογητού), 

16ο μέρος: (Η κενοδοξία καταστρέφει τις αρετές και κλέβει την δόξα του Θεού-Αγίου Μαξίμου του Ομολογητού) , 

17ο μέρος: (Η πτώση καταστρέφει τις τέσσερις αρετές που κυβερνούν την ψυχή-Οσίου Φιλοθέου Σιναΐτη) , 

18ο μέρος:  (Η γαστριμαργία ξύνει τις πληγές των παθών-Οσίου Ηλίου του Ενδίκου)  , 

19ο μέρος: (Η απιστία και η οκνηρία φέρνουν πάθη-Οσίου Πέτρου του Δαμασκηνού) ,

20ο μέρος: (Οι αρετές είναι αλληλένδετες μεταξύ τους, το ίδιο και οι κακίες-Αγίου Μακαρίου του Αιγυπτίου) , 

21o μέρος: (Η εγκράτεια στην τροφή δυναμώνει τον ηγεμονικό νου σε κάθε κακό-Οσίου Φιλοθέου Σιναΐτη) ,

22ο μέρος: (Λιτότητα στην τροφή, εγκράτεια στα λόγια-Οσίου Ηλία του Εκδίκου) ,

23ο μέρος: (Πρέπει να πεθαίνουμε νοητώς στον αγώνα κατά των παθών-Οσίου Πέτρου του Δαμασκηνού) ,

24ο μέρος: (Αποβολή των επαίνων και της σωματικής ανάπαυσης-Οσίου Ηλία του Εκδίκου) , 

25ο μέρος: (Το καλό τό χάνουμε αν δε γίνεται για τον Θεό-Αγίου Μακαρίου του Αιγυπτίου) , 

26ο μέρος: (Με την άσκηση, την πίστη, τα δάκρυα και την ταπείνωση νικάμε τα πάθη-Οσίου Νικήτα του Στηθάτου) , 

27ο μέρος: (Η εγκράτεια και η ακτημοσύνη φυλάττουν την καθαρότητα της καρδίας-Αγίου Γρηγορίου του Σιναΐτου) ,   

28ο μέρος: (Η εγκράτεια της κοιλίας και η μνήμη θανάτου φέρνουν πνευματική απόλαυση-Αγίου Συμεών του Νέου Θεολόγου) , 

29ο μέρος: (Γλιτώνουμε από τα πάθη με την καθαρότητα της καρδίας-Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά) ,

30ο μέρος: (Η τον χρυσό ή τον Χριστό-Οσίου Νικήτα Στηθάτου) ,

31ο μέρος: (Η φιλαργυρία είναι απιστία στην Θεία Πρόνοια-Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά) , 

32ο μέρος: (Ο κενόδοξος αστοχεί και στον έλεγχο και στον έπαινο-Αγίου Συμεών του Νέου Θεολόγου) , 
33ο μέρος: (Η κενοδοξία φεύγει με ταπείνωση, αυτομεμψία, δάκρυα-Οσίου Νικήτα του Στηθάτου) ,