ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΗΣ ΦΙΛΑΥΤΙΑΣ γαστριμαργία, φιλαργυρία, κενοδοξία ΦΙΛΟΚΑΛΙΑ 26ο μέρος (Με την άσκηση, την πίστη, τα δάκρυα και την ταπείνωση νικάμε τα πάθη-Οσίου Νικήτα του Στηθάτου)

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΗΣ ΦΙΛΑΥΤΙΑΣ

γαστριμαργία, φιλαργυρία, κενοδοξία

ΦΙΛΟΚΑΛΙΑ

26ο μέρος (Με την άσκηση, την πίστη, τα δάκρυα και την ταπείνωση νικάμε τα πάθη-Οσίου Νικήτα του Στηθάτου)

  

ΦΙΛΟΚΑΛΙΑ, ΤΟΜΟΣ Δ', Όσιος Νικήτας ο Στηθάτος, σελ. 55, 62-64

          Τέσσερις είναι οι γενικές δυνάμεις του νου: η σύνεση, η οξύνοια, η αντίληψη και η επιδεξιότητα. Εκείνος λοιπόν που με τις δυνάμεις αυτές συνέδεσε τις τέσσερις γενικές αρετές της ψυχής, που ένωσε δηλαδή τη σωφροσύνη της ψυχής με τη σύνεση του νου, τη φρόνηση με την οξύνοια, τη δικαιοσύνη με την αντίληψη, και την ανδρεία με την επιδεξιότητα, αυτός κατασκεύασε από δυο ειδών υλικά ένα άρμα πύρινο και ουρανοπόρο για τον αγώνα εναντίον των τριών γενικών αρχηγών και δυνάμεων της παρατάξεως των παθών,δηλαδή της φιλαργυρίας,της φιληδονίας και της φιλοδοξίας.

         Εκείνος που κατατρόπωσε τη φιλαργυρία με την αντίληψη την ενωμένη με την έννομη δικαιοσύνη, δηλαδή με την έλεος συμπάθεια προς το συνάνθρωπο, και κυριάρχησε πάνω στη φιληδονία με τη συνετή σωφροσύνη, την περιεκτική δηλαδή εγκράτεια και κατανίκησε τη φιλοδοξία ως πιο αδύναμη με την οξύνοια και τη φρόνηση, δηλαδή με τη σαφή διάκριση των θείων και των ανθρωπίνων πραγμάτων και την καταπάτησε θριαμβευτικά σαν γήινη και χωρίς καμία αξία, αυτός νίκησε το χοϊκό φρόνημα της σάρκας. Και μάλιστα τόσο πολύ, ώστε να το μεταβάλει σε νόμο του πνεύματος της ζωής και να το απελευθερώσει από τον τυραννικό νόμο της σάρκας και να πει "Ευχαριστώ το Θεό  διότι ο νόμος του Πνεύματος της ζωής με ελευθέρωσε από το νόμο και τη δουλεία του θανάτου".

          Εκείνος που επιζητεί τη δόξα των ανθρώπων, νομίζοντας την για κάτι, ενώ δεν είναι τίποτε, και ασπάζεται τη φιληδονία από απληστία της ψυχής του, και επιμένει στη φιλαργυρία από πλεονεξία, αυτός γίνεται δαιμονιώδης από την οίηση και την υπερηφάνεια, ή κτηνώδης από τις ηδονές της κοιλιάς και της σάρκας, ή θηριώδης απέναντι του πλησίον με την αχόρταγη και απάνθρωπη φιλαργυρία, ξεπέφτοντας από την πίστη στο Θεό, σύμφωνα με τη Γραφή, επειδή δοξάζεται από τους ανθρώπους. Ακόμη απομακρύνεται από τη σωφροσύνη και την καθαρότητα επειδή υποδαυλίζει με την απιστία του τα υπογάστρια και ενδίδει στις άλογες ορμές, και εξορίζεται από την αγάπη επειδή μόνο τον εαυτό του προσέχει και δε δίνει στους πλησίον του όταν βρίσκονται σε ανάγκη. Και έτσι παρουσιάζεται σαν πολύμορφο θηρίο, σύνθετος από πολλές αντικρουόμενες ιδιότητες, ασυμφιλίωτος με το Θεό, με τους ανθρώπους και με τα κτήνη.

        Τρεις είναι οι γενικότατοι αρχηγοί όλων των παθών, και οι τρεις εναντίον τους πόλεμοι και τρεις εκείνοι που πολεμούν εναντίον τους και τους κατανικούν: ο αρχάριος που νικά το πάθος της φιληδονίας, ο μέσος που νικά το πάθος της φιλαργυρίας και ο τέλειος που νικά το πάθος της φιλοδοξίας. Τα τρία αυτά πάθη αποτελούν ένα μεγάλο τρικέφαλο φίδι.

         Δεν είναι ένας ο αγώνας ούτε και ο ίδιος για τους τρεις που είπαμε εναντίον των τριών αρχηγών και δυνάμεων του πονηρού πνεύματος που εξουσιάζει, αλλά διαφέρει σε κάθε περίπτωση. Γιατί διαφορετικά γίνεται η μάχη εναντίον καθενός των τριών αρχηγών από τους αντίστιχους αντιπάλους που έχουν ως φυσικό όπλο τον δίκαιο θυμό.

         Αυτός που τώρα μπαίνει στους αγώνες της ευσέβειας και είναι αρχάριος στον πόλεμο εναντίον των παθών, όλη του τη μαχητική ενέργεια την κατευθύνει κατά του πνεύματος της φιληδονίας και, χρησιμοποιώντας κάθε κακοπάθεια, εκστρατεύει εναντίον του με όλη του τη δύναμη. Έτσι λιώνει τη σάρκα με νηστείες, χαμαικοιτίες, αγρυπνίες και ολονύκτιες προσευχές. Την ψυχή την συντρίβει με τη θύμηση των τιμωριών της κολάσεως και τη μελέτη του θανάτου. Την καρδιά την καθαρίζει από τους μολυσμούς των συνδυασμών και συγκαταθέσεων στους λογισμούς με τα δάκρυα της μετανοίας.

        Εκείνος που άφησε την αρχή και προχώρησε στο μέσο της αρετής και σκούπισε τους ιδρώτες του αγώνα κατά του πνεύματος της φιληδονίας με το σφουγγάρι της πρώτης απάθειας και άνοιξαν πια τα μάτια του και άρχισε να βλέπει τις φύσεις των όντων, στη συνέχεια σηκώνει τα όπλα της πίστεως εναντίον του πνεύματος της άπιστης φιλαργυρίας. Ανυψώνει λοιπόν το νου του με τη μελέτη των θείων πραγμάτων. Το λογικό του το οξύνει με τους λόγους της κτίσεως και το κάνει ικανό να διασαφηνίζει τις φύσεις των όντων. Την ψυχή την ανεβάζει με την πίστη από τα ορατά στα ύψη των αοράτων και την πείθει ότι ο Θεός, που δημιούργησε τα πάντα από το μηδέν, Αυτός είναι που προνοεί για όλα τα έργα Του, και σε Αυτόν βασίζει όλη του την ελπίδα για την ένθεη ζωή.

     Εκείνος που με τη θεωρία και την απάθεια προσπέρασε το μέσο και άφησε πίσω την απάτη της παγκόσμιας αισθήσεως και ήδη μαζί με το λόγο της γνώσεως και της ενυπόστατης σοφίας του Θεού εισέδυσε στο γνόφο της θεολογίας, σηκώνει τα όπλα εναντίον του πνεύματος της φιλοδοξίας, με τη δύναμη της ταπεινοφροσύνης. Προξενεί στην ψυχή του κατάνυξη με τις ιερές αποκαλύψεις και την κάνει να χύνει δάκρυα χωρίς πόνο. Και το φρόνημα της ψυχής το ταπεινώνει με τη μνήμη της ανθρώπινης ασθένειας και το ανυψώνει με τα νοήματα της θείας γνώσεως.

        Με τις νηστείες, τις αγρυπνίες, τις προσευχές, τις χαμαικοιτίες, τους κόπους του σώματος και την εκκοπή των θελημάτων μας με ταπείνωση ψυχής, κάνουμε άπρακτο το πνεύμα της φιληδονίας. Το υποτάσσομε δε με τα δάκρυα της μετανοίας και αφού το φέρουμε στο δεσμωτήριο της εγκρατείας, το κάνουμε ακίνητο και ανενεργό. Τούτο βέβαια όταν στεκόμαστε στην παράταξη των προθύμων και  αγωνιστών.

      Με τα όπλα της πίστεως και τη μάχαιρα του Πνεύματος, δηλαδή το λόγο του Θεού, αφού κατατροπώσουμε το πνεύμα της φιλαργυρίας, το σφάζομε και υψωνόμαστε προς τη θεωρία των όντων με λόγο σοφίας, υπερβαίνοντας την ταπεινότητα των ορατών με το λόγο της γνώσεως και βρίσκοντας την ανάπαυσή μας στα βασίλεια της αγάπης μαζί με τους πλουσιότατους θησαυρούς της ελπίδας προς το Θεό.

      Όταν με τα φτερά της απάθειας και της ταπεινοφροσύνης πλέομε μέσα στον αέρα της μυστικής θεολογίας και εισερχόμαστε στον άνω βυθό της γνώσεως των μυστηρίων του Θεού με το θείο Πνεύμα, τότε με τις φλόγες των θεϊκών δογμάτων και νοημάτων, κατακαίμε το πνεύμα της φιλοδοξίας. Και παρατηρώντας την κατάληξη των ανθρωπίνων πραγμάτων, καταποντίζομε με βροχές δακρύων και ποταμούς κατανύξεως τους πολεμάρχους του δαίμονες που εκστράτευσαν εναντίον μας με την οίηση, την κενοδοξία και την υπερηφάνεια.

(συνέχεια...) 

 

1ο μέρος: (Γενικά-Μοναχός Εὐάγριος) ,

2ο μέρος: (Ρητά-Ἁγίου Μάρκου τοῦ Ἀσκητοῦ) ,

3ο μέρος: (Γαστριμαργία-Ἁγίου Νείλου) , 

4ο μέρος: (Εγκράτεια και αποφυγή ηδονής στην τροφή-Αγίου Κασσιανού) ,

5ο μέρος: (Νά μένουμε στα όρια της ανάγκης-Αγίου Νείλου)  , 

6o μέρος: (Να ζούμε φτωχικά και με ευχαριστιία-Ευάγριου Μοναχού) , 

7ο μέρος: (Η φιλαργυρία είναι ειδωλολατρία-Αγίου Κασσιανού του Ρωμαίου) ,

8ο μέρος: (Η κενοδοξία καταστρέφει την προσευχή-Ευάγριου Μοναχού) , 

9ο μέρος: (Η κενοδοξία προσβάλλει και εξ αριστερών και εκ δεξιών τον αγωνιστή-Αγίου Κασσιανού του Ρωμαίου) ,  

10ο μέρος: (Βλέμμα στόν Θεό, γνώση, νέκρωση τοῦ σώματος-Οσίου Θεοδώρου Εδέσσης) ,

11ο μέρος: (Η καλή και η κακή χρήση των πραγμάτων-Αγίου Μαξίμου του Ομολογητού) ,

12ο μέρος: (Ταπεινοφροσύνη, εγκράτεια, ακτημοσύνη-Αγίου Ιωάννη του Δαμασκηνού) , 

13ο μέρος: (Η γαστριμαργία πολεμά την καθαρότητα της καρδιάς-Οσίου Θεοδώρου Εδέσσης) ,

14ο μέρος: (Η γαστριμαργία καταστρέφει τους καρπούς των αρετών-Αγίου Μαξίμου του Ομολογητού) ,

15ο μέρος: (Η φιλαργυρία κρύβει φιληδονία, κενοδοξία και απιστία-Αγίου Μαξίμου του Ομολογητού), 

16ο μέρος: (Η κενοδοξία καταστρέφει τις αρετές και κλέβει την δόξα του Θεού-Αγίου Μαξίμου του Ομολογητού) , 

17ο μέρος: (Η πτώση καταστρέφει τις τέσσερις αρετές που κυβερνούν την ψυχή-Οσίου Φιλοθέου Σιναΐτη) , 

18ο μέρος:  (Η γαστριμαργία ξύνει τις πληγές των παθών-Οσίου Ηλίου του Ενδίκου)  , 

19ο μέρος: (Η απιστία και η οκνηρία φέρνουν πάθη-Οσίου Πέτρου του Δαμασκηνού) ,

20ο μέρος: (Οι αρετές είναι αλληλένδετες μεταξύ τους, το ίδιο και οι κακίες-Αγίου Μακαρίου του Αιγυπτίου) , 

21o μέρος: (Η εγκράτεια στην τροφή δυναμώνει τον ηγεμονικό νου σε κάθε κακό-Οσίου Φιλοθέου Σιναΐτη) ,
22ο μέρος: (Λιτότητα στην τροφή, εγκράτεια στα λόγια-Οσίου Ηλία του Εκδίκου) ,
23ο μέρος: (Πρέπει να πεθαίνουμε νοητώς στον αγώνα κατά των παθών-Οσίου Πέτρου του Δαμασκηνού) , 

24ο μέρος: (Αποβολή των επαίνων και της σωματικής ανάπαυσης-Οσίου Ηλία του Εκδίκου) , 
25ο μέρος: (Το καλό τό χάνουμε αν δε γίνεται για τον Θεό-Αγίου Μακαρίου του Αιγυπτίου) ,