Η άνοδος της τεχνητής νοημοσύνης έχει μεταμορφώσει τη ζωή μας και έχει φέρει σημαντικές εξελίξεις σε διάφορους τομείς, συμπεριλαμβανομένης της εκπαίδευσης. Ωστόσο, η ευκολία με την οποία μπορεί να παραχθεί περιεχόμενο με μια απλή εισαγωγή μιας εντολής εγείρει ανησυχίες σχετικά με το πώς τα αναπαραγωγικά μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης, όπως το ChatGPT, μπορούν να επηρεάσουν την ικανότητά μας για κριτική και ανεξάρτητη σκέψη.
Μια νέα μελέτη του Δρος Γιώργου Π. Γεωργίου, Επίκουρου Καθηγητή Γλωσσολογίας και Διευθυντή του Φωνητικού Εργαστηρίου στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας (https://www.georgiougeorg.com/), εξετάζει πώς τα εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης, και, συγκεκριμένα, το ChatGPT, επηρεάζουν τη γνωστική εμπλοκή των φοιτητών/ριών κατά τη διάρκεια της συγγραφής ακαδημαϊκών εργασιών. Στη βιβλιογραφία έχουν δοθεί διάφοροι ορισμοί για τη «γνωστική εμπλοκή», οι οποίοι συλλογικά περιγράφουν τον όρο ως τη νοητική επένδυση και τη στρατηγική σκέψη που εφαρμόζουν οι μανθάνοντες/ουσες κατά τη μάθηση. Περιλαμβάνει το κίνητρο, την αυτορρύθμιση, τη θέσπιση στόχων και την κόπο που απαιτείται για επεξεργασία μιας εργασίας.
Στη μελέτη συμμετείχαν 40 φοιτητές και φοιτήτριες πανεπιστημίου ηλικίας μεταξύ 25 και 47 ετών από διάφορα ακαδημαϊκά υπόβαθρα. Κλήθηκαν να συγγράψουν μία σύντομη εργασία χρησιμοποιώντας δομημένη επιχειρηματολογία και στη συνέχεια συμπλήρωσαν την Κλίμακα Γνωστικής Εμπλοκής (Cognitive Engagement Scale) για την Τεχνητή Νοημοσύνη (CES-AI). Η κλίμακα αυτή μετρά τη νοητική προσπάθεια, την προσοχή, την εις βάθος επεξεργασία και τη στρατηγική σκέψη σε μια κλίμακα πέντε βαθμίδων, σύμφωνα με τις αυτοαναφορές των συμμετεχόντων/ουσών. Η κλίμακα αναπτύχθηκε για τους σκοπούς της παρούσας μελέτης και βασίζεται σε καθιερωμένες ερευνητικές θεωρίες και ευρήματα.
Οι συμμετέχοντες/ουσες κατανεμήθηκαν τυχαία σε μία ομάδα που συνέγραψε την εργασία με τη βοήθεια του ChatGPT και σε μία ομάδα ελέγχου, η οποία δεν χρησιμοποίησε καθόλου τεχνητή νοημοσύνη. Τα αποτελέσματα της στατιστικής ανάλυσης κατέδειξαν ότι η ομάδα ελέγχου παρουσίασε σημαντικά υψηλότερες βαθμολογίες γνωστικής εμπλοκής σε σύγκριση με την ομάδα που χρησιμοποίησε τεχνητή νοημοσύνη.
Συνολικά, τα ευρήματα δείχνουν ότι η εξάρτηση από εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης μπορεί να οδηγήσει σε λιγότερο ενεργό σκέψη, μειώνοντας πιθανώς τη συνολική γνωστική εμπλοκή. Η μελέτη συμβάλλει στην αναδυόμενη ερευνητική συζήτηση για τις ψυχολογικές επιπτώσεις της τεχνητής νοημοσύνης στην εκπαίδευση και υπογραμμίζει την ανάγκη για παιδαγωγικές προσεγγίσεις που ενθαρρύνουν την ενεργό και στοχαστική αλληλεπίδραση με το περιεχόμενο που παράγεται από την τεχνητή νοημοσύνη, προκειμένου να υποστηριχθεί η αυτορυθμιζόμενη μάθηση και η εις βάθος γνωστική εμπλοκή των μανθανόντων/ουσών.
